Forum Forum archeologii zawodowej - archeologia.org.pl Strona Główna Forum archeologii zawodowej - archeologia.org.pl

 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   GalerieGalerie   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Problem magazynowania zabytków archeologicznych

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum archeologii zawodowej - archeologia.org.pl Strona Główna -> Prawo archeologiczne
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Stysz
Administrator



Dołączył: 02 Lis 2006
Posty: 1862
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Śro 10:50, 18 Cze 2008    Temat postu: Problem magazynowania zabytków archeologicznych

[link widoczny dla zalogowanych]

Kod:
[b]Interpelacja nr 616[/b]

do ministra kultury i dziedzictwa narodowego

w sprawie inicjatywy powstania Dolnośląskiej Składnicy Muzealiów Archeologicznych w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Głogowie

   Temat powstania tej składnicy został wyartykułowany w 2000 r. Już wtedy przygotowana została umowa pomiędzy marszałkiem województwa dolnośląskiego i prezydentem miasta Głogowa o współprowadzeniu w formie oddziału MAH takiej placówki dla Dolnego Śląska. Niestety od tamtego czasu prace zmierzające do utworzenia takiej placówki nie posunęły się do przodu.

   Istotą istnienia składnicy jest wypełnienie luki między działaniami służby konserwatorskiej i muzealnej.

   Rozdzielenie prawne jednolitego systemu konserwatorsko-muzealnego doprowadziło do sytuacji, że pozyskiwane drogą badań archeologicznych źródła umknęły kontroli właściciela, czyli państwa w osobie wojewódzkiego konserwatora zabytków sprawującego nadzór właścicielski. Doprowadziło do sytuacji patologicznych w postaci zbiorów na strychach, w piwnicach domów prywatnych i na ogródkach działkowych

   Składnica w rozumieniu projektu MAH w Głogowie spełniałaby - w przeciwieństwie do tzw. składnic magazynowych - również funkcje paramuzealne, tzn. prowadziłaby pełną inwentaryzację posiadanych zbiorów, wykonywałaby bieżącą ich konserwację oraz poprzez możliwość umiejscowienia w niej pokoi gościnnych i pracowni - gabinetów udostępniałaby materiał do opracowań naukowych. Ta placówka oprócz konserwacji i przechowywania objęłaby również udostępnianie zbiorów do celów badawczych oraz udostępnianie zabytków muzeom na ekspozycję. Zabezpieczenie zbiorów oparte byłoby na zasadach obowiązujących w muzeach. Specyfika jej działania odróżniająca ją od klasycznego muzeum wynika z prawnych podstaw depozytu Skarbu Państwa. Zabytki wpisywane byłyby do księgi depozytów, a ich dysponentem byłby wojewódzki konserwator zabytków.

   Bardzo istotną sprawą jest to, że składnica może określać standardy, które musi spełnić badacz w zakresie opakowań, konserwacji i inwentaryzacji. Komisyjny tryb przyjmowania kompletu materiału z badań oraz dokumentacji przy udziale WKZ, pracowników składnicy i, np. w zakresie opracowania wyników badań i publikacji, przedstawicieli Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Instytutu Archeologii i Etnologii oddziału PAN we Wrocławiu. Wymusi to przestrzeganie i egzekwowanie tych standardów (zminimalizuje to dość powszechny proceder wyboru przez inwestorów wykonawców, których jedynym atutem jest nieznajdowanie zabytków, co z punktu widzenia inwestora jest uzasadnione ekonomicznie).

   Oszacowany koszt budowy składnicy to kwota około 9 mln zł.

   Sądzimy, że powstanie w Głogowie składnicy jako pierwszej w niczym nie przeszkodzi w powołaniu podobnych w innych miastach województwach według potrzeb, a wręcz może pomóc na zasadzie precedensu.

   W związku z powyższym prosimy o odpowiedź na następujące pytania w tej sprawie:

   1. Jak została rozwiązana sprawa dotycząca przechowywania zbiorów archeologicznych znajdowanych podczas realizacji dużych inwestycji na terenie kraju?

   2. Czy obecnie istniejąca powierzchnia magazynowa jest wystarczająca i czy spełnia wymogi ustawy o muzeach?

   3. Jak spełniane są warunki do opracowania materiałów i do ich eksponowania? Jaka ich część podlega opracowaniu i eksponowaniu?

   4. Jaki procent wydobytych materiałów został poddany konserwacji?

   5. Czy ministerstwo planuje budowę ww. składnic na terenie kraju, ze szczególnym uwzględnieniem województwa dolnośląskiego?

   6. W jaki sposób rozwiązuje się opisane wyżej problemy?

   7. Czy mając na względzie zaangażowanie prac projektowych składnicy w Głogowie, bierze się to miasto pod uwagę jako miejsce lokalizacji takiej składnicy?

   Mając powyższe na uwadze, prosimy Pana Ministra o ustosunkowanie się do przedstawionych kwestii i o stosowną odpowiedź w odpowiednim trybie.

   Z poważaniem

   Posłowie Ewa Drozd, Monika Wielichowska,

   Tomasz Smolarz i Roman Brodniak

   Warszawa, dnia 20 grudnia 2007 r.


[link widoczny dla zalogowanych]

Cytat:
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 616

w sprawie inicjatywy powstania Dolnośląskiej Składnicy Muzealiów Archeologicznych w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Głogowie

Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację Posłów Ewy Drozd, Moniki Wielichowskiej, Tomasza Smolarza i Romana Brodniaka z dnia 20 grudnia 2007 r. (data wpływu do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - 23 stycznia 2008 r.) w sprawie inicjatywy powstania Dolnośląskiej Składnicy Muzealiów Archeologicznych w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Głogowie, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.

Problem właściwego przechowywania materiału archeologicznego sygnalizowany jest przez środowisko archeologów od czasu zintensyfikowania ratowniczych badań archeologicznych towarzyszących inwestycjom liniowym. Podejmowane w poprzednich latach próby rozwiązania tego problemu okazały się nieskuteczne. W ocenie Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków podstawową przyczyną takiego stanu rzeczy są przesłanki ekonomiczne. Inicjatywy związane z tworzeniem magazynów (składnic archeologicznych) oraz projekty ich funkcjonowania zakładają, że byłyby to placówki deficytowe, w 100% finansowane z budżetu państwa. Takie założenie nie jest merytorycznie i ekonomicznie uzasadnione. Należy podjąć prace nad stworzeniem takiego modelu archeologicznych składnic muzealnych, który zapewniałby wszechstronne ich wykorzystanie i - przynajmniej w znacznej części - samofinansowanie się. Jednym ze sposobów na osiągnięcie tego celu mogłaby być wielofunkcyjność tych placówek (np. łączenie funkcji magazynowych, konserwatorskich i naukowych).

Odnosząc się do szczegółowych pytań zawartych w interpelacji Państwa Posłów pragnę wskazać, co następuje.

Ad 1. Jak została rozwiązana sprawa dotycząca przechowywania zbiorów archeologicznych znajdowanych podczas realizacji dużych inwestycji na terenie kraju?

Miejsce przechowywania zabytków archeologicznych odkrytych, przypadkowo znalezionych albo pozyskanych w wyniku badań archeologicznych bądź poszukiwań określa, na podstawie art. 35 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, wojewódzki konserwator zabytków, przekazując je, w drodze decyzji, w depozyt muzeum lub innej jednostce organizacyjnej, za jej zgodą. Jednostka ta zgodnie z art. 35 ust. 4 musi zapewnić trwałe przechowanie przekazanych zabytków, przeprowadzenie inwentaryzacji i odpowiednich prac konserwatorskich oraz udostępnianie tych zabytków w celach naukowych. Ponadto w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz. U. Nr 150, poz. 1579) w § 3 ust 4 pkt 3 wskazano, że do wniosku o wydanie pozwolenia na prowadzenie badań archeologicznych dołącza się dokument potwierdzający gotowość muzeum lub innej jednostki organizacyjnej do przyjęcia zabytków archeologicznych odkrytych w trakcie prowadzenia badań archeologicznych.

Ad 2. Czy obecnie istniejąca powierzchnia magazynowa jest wystarczająca i czy spełnia wymogi ustawy o muzeach?

Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach nie określa szczegółowych warunków przechowywania zabytku, a jedynie obliguje muzea do przechowywania gromadzonych zabytków w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo oraz magazynowanie ich w sposób zapewniający dostępność do celów naukowych, umożliwiający naukowe opracowywanie tych zabytków (art.2 pkt. 3). Wojewódzki konserwator zabytków nie musi przekazywać pozyskanych zabytków archeologicznych w depozyt muzeum, może to być inna jednostka organizacyjna.

Wzrost, zwłaszcza ilościowy, pozyskiwanego materiału archeologicznego spowodował szybkie kurczenie się powierzchni magazynowych w muzeach. W praktyce cały pozyskany w wyniku wykopalisk materiał archeologiczny, będący w większości tzw. materiałem masowym (fragmenty ceramiki, drobne fragmenty kości, polepa) niezależnie od jego wartości badawczej i naukowej, przekazywany jest do muzeów. W związku z rozwijającymi się w ostatnich latach inwestycjami liniowymi (autostrady, drogi, rurociągi etc.) i towarzyszącymi im badaniami ratowniczymi prowadzonymi na bardzo szeroką skalę przyrost materiałów archeologicznych deponowanych w polskich muzeach jest bardzo znaczny. Niejednokrotnie materiał ten ma nikłą wartość naukową, a przyrostowi ilościowemu nie towarzyszy adekwatna do potrzeb rozbudowa infrastruktury magazynowej. W efekcie coraz częściej muzea odmawiają przyjmowania materiału archeologicznego.

Ad 3. Jak spełniane są warunki do opracowania materiałów i do ich eksponowania? Jaka ich część podlega opracowaniu i eksponowaniu?

Na mocy art. 2 pkt 1 ustawy o muzeach każde muzeum gromadzi zabytki w sposób określony w swoim statucie. Warto natomiast podkreślić, że w oparciu o § 5 ust. 6 pkt 6 wskazanego wyżej rozporządzenia ministra kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. wojewódzki konserwator zabytków, udzielając pozwolenia na prowadzenie badań archeologicznych, może określać warunki polegające na obowiązku prowadzenia doraźnej konserwacji pozyskanych zabytków i przekazania ich wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków w terminie do 3 lat od dnia zakończenia badań archeologicznych, zaś w oparciu o pkt 10 może także nałożyć obowiązek opracowania wyników badań archeologicznych i przekazania ich wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków w terminie 3 lat od ich zakończenia. A zatem obowiązek opracowania i wstępnej konserwacji zabytków archeologicznych spoczywa na wykonawcy tych badań. Większość zabytków archeologicznych pozyskiwanych w trakcie badań archeologicznych to tzw. materiał masowy nienadający się do prezentacji, mający jedynie wartość naukową, a często jedynie wartość statystyczną.

Ad 4. Jaki procent wydobytych materiałów został poddany konserwacji?

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie dysponuje w tej chwili danymi dotyczącymi aktualnego stanu naukowego opracowania i konserwacji pozyskiwanych zabytków archeologicznych. Tylko niewielka część tego materiału, z uwagi na duże zróżnicowanie pod względem naukowym i artystycznym, kwalifikuje się do konserwacji. Z informacji uzyskanych od Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków wynika, że koszty poniesione w roku 2006 przez muzea na konserwację muzealiów archeologicznych nie przekroczyły 3% ich budżetu.

Ad 5. Czy Ministerstwo planuje budowę ww. składnic na terenie kraju, ze szczególnym uwzględnieniem województwa dolnośląskiego?

Deficyt powierzchni magazynowych, pogarszające się warunki przechowywania i ograniczone możliwości naukowego opracowania materiału archeologicznego - wywołały potrzebę budowy składnic i magazynów muzealnych. Budowa składnic muzealnych jest niezbędna, jednak problem ten wymaga szczegółowego rozpoznania, zwłaszcza w kontekście podstaw finansowych tego typu placówek i merytorycznego uzasadnienia przechowywania zabytków archeologicznych bez ich uprzedniego opracowania.

Ad 6. W jaki sposób rozwiązuje się opisane wyżej problemy?

Ze względów ekonomicznych wskazane byłoby, aby składnice łączyły funkcje magazynowe z pracowniami konserwacji i naukowego opracowania zabytków archeologicznych oraz były lokowane w pobliżu ośrodków naukowo-badawczych. Tylko w ten sposób inwestowanie państwa w magazyny archeologiczne byłoby merytorycznie i ekonomicznie uzasadnione.

Ad 7. Czy mając na względzie zaangażowanie prac projektowych składnicy w Głogowie, bierze się to miasto pod uwagę, jako miejsce lokalizacji takiej składnicy?

Postulat dotyczący budowy Składnicy Muzealiów Archeologicznych przy Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Głogowie w celu przechowywania materiału archeologicznego pozyskanego w wyniku badań archeologicznych towarzyszących budowie dróg ekspresowych i autostrad godny jest rozważenia, ale dopiero po przeanalizowaniu aktualnych możliwości przechowywania muzealiów archeologicznych i potrzeb magazynowych w tym zakresie na terenie całego kraju. Należałoby również doprecyzować szczegóły projektu składnicy. Z informacji przekazanej w piśmie z dnia 21 stycznia 2008 r. prezydenta miasta Głogowa wynika, że budynek przeznaczony na składnicę muzealną wzniesiony został na przełomie lat 60 i 70 XX w. dla potrzeb administracji zakładów FAMABA. Jego stan techniczny wymaga poważnych nakładów inwestycyjnych w celu adaptacji obiektu na potrzeby składnicy archeologicznej. Wartość kosztorysowa inwestycji zamyka się w kwocie blisko 10 mln zł, z czego połowa tej kwoty obejmuje pierwszy etap polegający na ˝zamknięciu stanu surowego budynku wraz z instalacjami˝.

Łączę wyrazy szacunku

Podsekretarz stanu

Tomasz Merta

Warszawa, dnia 13 lutego 2008 r.
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Stysz
Administrator



Dołączył: 02 Lis 2006
Posty: 1862
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Śro 11:05, 18 Cze 2008    Temat postu:

Cytat:
postulat godny jest rozważenia, ale dopiero po przeanalizowaniu aktualnych możliwości przechowywania muzealiów archeologicznych i potrzeb magazynowych w tym zakresie na terenie całego kraju.


Czyli w nieokreślonej przyszłości, bo to najpierw trzeba jeszcze przeanalizować potrzeby magazynowania w skali całego kraju.

10mln ? to wiele? Obok prasa podaje, że 6mln wywalono na 7 drewnianych chatek w Kaliszu ???
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
sven




Dołączył: 20 Mar 2007
Posty: 29
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5

PostWysłany: Śro 16:10, 18 Cze 2008    Temat postu:

Pieniądze jednak sie znalazły i składnica powstanie:

[link widoczny dla zalogowanych]

Głogów > W mieście powstanie składnica muzealna
Kilka lat starań o budowę składnicy muzealnej się opłaciło. Dziś w Warszawie zapadła decyzja, że ta instytucja powstanie w Głogowie.

- Na tę chwilę czekałem od dawna – mówi dyrektor Leszek Lenarczyk. – Nareszcie minister kultury wydał pozytywną w sprawie lokalizacji składnicy w naszym mieście.

Głogów rywalizował w Poznaniem. L. Lenarczyk nie ukrywa, że wygrana jest wielką zasługą posłanki Ewy Drozd, która zmobilizowała do wsparcia tej inicjatywy wszystkich posłów dolnośląskich.

W składnicy gromadzone będą zabytki archeologiczne z Dolnego Śląska oraz województw opolskiego i prawdopodobnie z lubuskiego. – Niebawem zabieramy się do pracy – dodaje dyrektor. – Składnia powinna być gotowa już 1 stycznia przyszłego roku.


Ostatnio zmieniony przez sven dnia Śro 16:11, 18 Cze 2008, w całości zmieniany 1 raz
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Stysz
Administrator



Dołączył: 02 Lis 2006
Posty: 1862
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Śro 19:11, 18 Cze 2008    Temat postu:

Pogratulować takiej obrotnej Posłanki, zwłaszcza po takiej odpowiedzi na tę interpelacje.

Może to być dla Muzeum w Głogowie, szansa na powstanie ośrodka naukowo-badawczego jak to określił Generalny Konserwator Zabytków.

To chyba nawet dobry kierunek, aby takie składnice tworzyć w oparciu o mniejsze muzea regionalne. Takie np. Krzemionki, to także idealne miejsce na taką składnicę.

Jeszcze tylko niech Pani Posłanka przypilnuje, aby znalazły się środki na konserwacje i dokumentację tych zabytków w ramach nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i konieczności współfinansowania badań archeologicznych przez Państwo.

Jakieś światełko w tunelu Smile
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Bar-Pa




Dołączył: 18 Sty 2007
Posty: 139
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Nie 14:10, 22 Cze 2008    Temat postu:

Biorąc pod uwagę że wielu pracowników muzeów archeologicznych dorabia na prywatnych badaniach inwestycyjnych - zewnętrzne składnice zabytków pozwoliły by zlikwidować lub chociaż zmniejszyć zjawisko blokowania konkurencji - przez odmowę przyjęcia zabytków. Tylko pytanie na jakiej zasadzie te składnice mają być dochodowe - bo w tej chwili jakoś tego nie widzę. Opracowanie i publikacja materiałów tylko zwiększa koszty - a nie przynosi dochód.
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Uzytkownik




Dołączył: 30 Cze 2007
Posty: 500
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5

PostWysłany: Śro 15:19, 20 Sie 2008    Temat postu:

Bar-Pa napisał:
Tylko pytanie na jakiej zasadzie te składnice mają być dochodowe - bo w tej chwili jakoś tego nie widzę.


A czy muszą być dochodowe? Czy dochodowe są archiwa państwowe, które pełnią podobną funkcję?
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Stysz
Administrator



Dołączył: 02 Lis 2006
Posty: 1862
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Śro 0:25, 02 Wrz 2009    Temat postu:

Przypominając.

Przekazywanie zabytków pochodzących z badań archeologicznych reguluje Art. 35. Ustawy o ochronie i opiece nad zabytkami.

Cytat:
Art. 35.
1. Przedmioty będące zabytkami archeologicznymi odkrytymi, przypadkowo znalezionymi albo pozyskanymi w wyniku badań archeologicznych, stanowią własność Skarbu Państwa.
2. Własność Skarbu Państwa stanowią również przedmioty będące zabytkami archeologicznymi, pozyskane w wyniku poszukiwań, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 12.
3. Miejsce przechowywania zabytków archeologicznych odkrytych, przypadkowo znalezionych albo pozyskanych w wyniku badań archeologicznych bądź poszukiwań, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 12, określa wojewódzki konserwator zabytków, przekazując je, w drodze decyzji, w depozyt muzeum lub innej jednostce organizacyjnej, za jej zgodą.
4. Przekazanie zabytków archeologicznych muzeum lub innej jednostce organizacyjnej może nastąpić w przypadku, gdy jednostka ta zapewni:
1) ich trwałe przechowanie;
2) przeprowadzenie inwentaryzacji i odpowiednich prac konserwatorskich;
3) udostępnianie tych zabytków w celach naukowych.
5. Wojewódzki konserwator zabytków może wydać decyzję o cofnięciu oddania w depozyt zabytków archeologicznych, jeżeli muzeum lub inna jednostka organizacyjna nie zapewnia warunków, o których mowa w ust. 4.
6. Na wniosek dyrektora muzeum zabytki archeologiczne, będące w depozycie tego muzeum, mogą być przekazane na jego własność na podstawie decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków
.

W zasadzie z treści zapisów art. 35. ustawy wynika, że przeżucanie odpowiedzialności za wskazanie muzeum lub innej jednostki organizacyjnej na inwestora lub osobę prowadzącą badania jest niezgodne z treścią ustwy, odpowiada za to UWKZ.

Wniosek o pozwolenie na badania z katowickiego WKZ

[link widoczny dla zalogowanych]

Cytat:
13. Do wniosku należy obowiązkowo dołączyć załączniki wyszczególnione poniżej: Załączniki do wniosku o wydanie pozwolenie na prowadzenie badań archeologicznych:

5. Dokument potwierdzający gotowość muzeum lub innej jednostki organizacyjnej do przyjęcia zabytków archeologicznych odkrytych w trakcie prowadzenia badań archeologicznych i nadzorów;


Zapis ten reguluje rozporządzenie MK z dnia 9 czerwca 2004
[link widoczny dla zalogowanych]
w § 3 ust 4 pkt 3.

Jednak Ustawa jest aktem prawnym nadrzędnym nad rozporządzeniem. Zatem, co robić? Można się odwołać, gdy nam nie da pozwolenia na badania np. do Sądu Administracyjnego, ale jak archeolog podskoczy konserwatorowi to ten go wykreśli z listy.

Rozporządzenie z dnia 9 czerwca 2004, ma być nowelizowane, zatem jeśli zapis ten miałby zostać zmieniony to teraz.


Ostatnio zmieniony przez Stysz dnia Śro 1:00, 02 Wrz 2009, w całości zmieniany 6 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum archeologii zawodowej - archeologia.org.pl Strona Główna -> Prawo archeologiczne Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1

 
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach

fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
Regulamin