Forum archeologii zawodowej - archeologia.org.pl

Stysz

[link widoczny dla zalogowanych]

Przy okazji informacji o kolejnych inwestycjach i badaniach archeologicznych we Wrocławiu, poruszono ważny problem dotyczący nie tylko Wrocławia.

absolwent007

Stysz

Spróbuję obronić moje pomysły Smile

Zacznijmy od tego, że podłożem propozycji finansowania publikacji przez WKZ (jak dla mnie może być i przez MK) wcale nie jest to, że publikowanych jest średnio 15% przebadanych stanowisk, lecz niedawny wyrok Trybunału Konstytucyjnego.

Chodzi o to, że Trybunał unieważnił przepisy dotyczące finansowania badań archeologicznych, nakazał dokonanie konkretnych zmian w tym zapisie gdyż uznał go za niezgodny z Konstytucją. Jednocześnie nałożył na Państwo (odpowiednie jego organa) obowiązek współmiernego pokrywania kosztów tych badań, współmiernego do kosztów inwestycji oraz możliwości inwestora.

Jeśli archeologii uda się wykpić obowiązkiem współfinansowania jedynie w postaci finansowania publikacji oraz kosztów konserwacji zabytków ruchomych można będzie to uznać za sukces !!!

Osobiście obawiam się, że to może być w wielu wypadkach zbyt mało. Przepis musi być zmieniony, zostało nam naprawdę mało czasu, jeśli zmieniony nie zostanie to strach pomyśleć – nie będzie żadnych przepisów nakładających jakichkolwiek zobowiązań finansowych na inwestora, przepisy po prostu przestaną obowiązywać.

Zatem właściwie to to nawet nie jest propozycja. To jest szukanie rozwiązania problemu. Przy okazji rozwiązując inny.

Nie do końca podzielam opinię o tym, że specjalista jednej epoki nie da rady sobie z opracowaniem materiału ze stanowiska wielokulturowego. Obecnie obowiązek ten spoczywa na osobie prowadzącej badania, jakoś musi albo powinien sobie dawać z tym radę, prawda?

Mało tego, aby prowadzić badani archeologiczne trzeba być magistrem z praktyką 12 miesięcy, to jest działalność gospodarcza, jeśli skończę np. średniowiecze, to czy to znaczy, że nie mogę, albo nie powinienem prowadzić badań na stanowisku np. z epoki brązu? Nie !!! Jeśli ktoś nie jest wstanie wykonać opracowania z epoki brązu po średniowieczu znaczy, że coś jest nie tak z programem studiów.

Poza tym lepsze opracowanie stanowiska jakiekolwiek, niż żadne "15% !!!"

Max

Ja tu nie widze problemow. Moze to kwestia wprowadzenia pewego rygoru? Nie rozliczyles badan prowadzonych dwa lata temu, wiec nie dostaniesz pozwolenia na kolejne. Problem warto ruszyc calosciowo, nie tylko w tej kwestii. Wymaglaby moze dogrania niz zastosowania wielce nowych rozwiazan.

Pewnie bedzie troche chaotycznie, ale postaram sie rzucic kilka luznych mysli, ktore sa odpowiedza do wczesniejszych postow:

Nie mozemy tworzyc nowych monopoli - a na takiej zasadzie funkcjonowalyby grupy dr opracowywujace materialy? Samo dr jest kiepskim wyznacznikiem. Uwazam, ze osoby, ktore maja "jedynie" mgr powinny opracowywac materialy z badan. Nie uzywam tutaj pojecia "prowadzonych przez siebie". Wprowadzanie sztucznych "granic przydatnosci" absolwenta utrudniloby dostep do opracowywania materialow na zasadzie wspolautorstwa, czy opracowywania materialow zalegajacych w archiwach (czesto opracowywanych jeszcze w czasie studiow, pod opieka promotora). Kwestia opracowywania materialow przez z gory przydzielonych naukowcow, takze wydaje mi sie chybiona, i tu bede przywolywal podany argument, ze prowadzacy badania, zna wykopy duzo lepiej i zrobi to bardziej fachowo. Nie ma co tu wyznaczac czestotliwosci z jaka "opracowywacz" ma sie pojawiac na wykopie. To kloci sie z idea calego procesu badawczego jaki mamy w archeologii.
Musimy liczyc na to ze kazdy ma swoje zdroworozsadkowe podejscie. Jesli temat nie jest jego "dzialka", lub chociazby czuje sie w nim niepewnie, mozna poprosic inna osobe o opracowanie materialu lub opracowac go wspolnie. Nie widze w tym zadnego problemu. Wiadomo, ze jesli badacz "strzeli babola" to zweryfikuje go srodowisko.
Aha, tu swoja droga na temat dyskusji "czy jednen badacz opracuje stanowisko wielokulturowe" - jesli tak, to po co nam w takim razie specjalizacje w danych okresach, dziedziny pomocnicze (antropologia, archeozoologia) i jakies szczegolne zainteresowania w ramach tych specjalizacji (bronioznawstwo, ceramologia, numizmatyka)? Lekarz moze stwierdzic ze jestesmy chorzy na nerki, ale dopiero specjalista wystawi szczegolowa diagnoze i okresli program leczenia. I nie ma nic do tego program studiow, kady wyciaga z tego tyle ile musi czy go interesuje, tak czy siak nie da sie byc wszechwiedzacym. W mysl zasady "specjalista od wszystkiego jest specjalista do niczego". Owszem, moze "dac rade" to sobie da, ale to raczej kwestia dalszej przydatnosci opracowania, a nie sztuki dla sztuki.

Swoja droga moze wartym uwagi byloby wprowadzenie nowych standardow publikowanych materialow. Nie mysle o jakims odgornym narzuceniu jak w przypadku wytycznych konserwatorskich (o ktorych byla juz gdzies mowa), a o "nagradzanie" (cudzyslow gdyz nie mysle tu o zadnych premiach finansowych) dobrych prac, prezentujacych badania w sposob umozliwiajacy ich dalsze uzycie. Bo ile warte jest sprawozdanie machniete na szybcika, bez rycin, bez mapek czy planow profilow czy warstwicowych? Kwestia zaprezentowania pewnego poziomu, o ktore musialby dbac zespoly redakcyjne danych wydawnictw.

A to tez mysle istotny tremat. Mowimy, ze periodyki wydawane przez placowki naukowe faworyzuja swoich naukowcow. I czy jest w tym cos dziwnego? Po to sa. Zeby przedstawiac wyniki swoich prac badawczych. Moze w takim razie warto rozbudowac wydawnictwa typu informatorow, czy zeszytow konserwatorskich? Moze polozyc wiekszy nacisk na wydawnictwa WKZ-ow? Wowczas wydajac pozwolenie na prowadzenie badan, automatycznie liczylby sie, ze za jakis czas przyjdzie kwestia publikowania wynikow, i o ile autor nie znajdzie sobie innego zeszytu to publikacja "spadnie na glowe" WKZ-u. Owszem, po wczesniejszym omowieniu pewnych norm jakie ma ona przestrzegac. Nie musza to byc przeciez opracowania wielce problematyczne (co chcialbym widzec w zeszytach instytutow naukowych), wystarcza przejrzyste w charakterze sprawozdawczym. Skoro jest obowiazek publikacji, powinien on byc takze umozliwiony ( izeby nie bylo z tego powodu tlumaczen). Obowiazek ten takze powinien byc rozliczany np. przy wydawaniu kolejnych pozwolen, czy to osobie badacza, czy firmie.

Podsumowujac: nie rozdzielalbym funkcji prowadzacego badania i badacza od opracowania materialow. Jedno wymusza drugie. Zeby prowadzic dobrze wykop musimy znac problematyke. Tak samo dobierac odpowiednie techniki eksploracji i wyznaczc wykopy tak zeby odpowiadaly nam na zadane pytania badawcze. Opracowanie materialu takze wymusza (lub chociaz wielce ulatwia) obecnosc na wykopie. Unikamy wowczas akapitow w publikacji krytycznie oceniajacych techniki pracy na danym wykopie i problemy z opracowaniem jakie powoduja. Kwestia jedynie jest taka by dowartosciowywac autorow, chwalac prace dobre, a pietnowac autorow prac zlych. I kwestia glowna - skoro wymagamy opracowania, to wymagajmy, ale umozliwmy jego szersza publikacje. Tu kwestia dzialania WKZ.

Uzytkownik

absolwent007

absolwent007

Tak zastanawiając się nad toczącą się dyskusją myślę, że najlepiej zacząć od podstaw. Taką podstawą jest bieżąca informacja o prowadzonych badaniach czyli Informator Archeologiczny i równolegle baza danych typu e-archeo. Warunek jest jeden: obowiązek sporządzania informacji przez badacza w ściśle określonym w decyzji terminie i jej publikacja czy to w formie papierowej czy elektronicznej. Tu widziałbym role WKZ lub KOBIDZ (dawna OODA). Publikacja stanowisk, wyników badań, monografii, syntez i analiz to inna bajka. Tym powinny zajmować się specjalistyczne wydawnictwa afiliowane przy instytutach badawczych, uczelniach, muzeach, itp. Co do terminów publikacji to byłbym bardzo ostrożny. Po pierwsze badania na stanowisku często trwają wiele sezonów. Po drugie stanowisko stanowisku nierówne. Jedne można opublikować w rok po zakończeniu badań a inne wymaga wykonania wielu analiz, współpracy specjalistów innych dziedzin czy epok i trwa to często ładnych parę lat. To nie jest fabryka gwoździ, gdzie można dokładnie obliczyć i wymierzyć proces produkcyjny. I w takiej sytucji badacz ma do czasu opublikowania stanowiska mieć zakaz kopania? Chyba nie tędy droga.
W decyzji konserwatorskiej jest podany termin złożenia sprawozdania z przeprowadzonych badań wraz z dokumentacją. On powinien być przestrzegany (mam nadzieję, że w większości przypadków tak jest).
Jeśli chodzi o włączenie do opracowania specjalistów z danej epoki lub innych dziedzin (np. antropolog, geolog, palinolog, archeozoolog, itd.) to jest to sprawa oczywista i jeśli ktoś poważnie podchodzi do problemu to z pewnością nie będzie pisał o czymś na czym się nie zna.
To tak na szybko Smile

Stysz

Zanim się jednak wprowadzi nakaz publikacji, to rozwiązać należy podstawowe ograniczenie dla autora takiego opracowania – ograniczenie bytowe.

Uzytkownik

Czy rzeczywiście na sporządzenie raportu z wykopalisk potrzebne są wielkie fundusze? Jeśli ktoś rzetelnie wykonuje dokumentację, to trzeba ją tylko uporządkować, opisać na kilku stronach okoliczności badań i wyniki, a taki raport nie musi przecież być drukowany na kredowym papierze w 1000 egzemplarzy, tylko złożony w takim miejscu, gdzie osoby potencjalnie zainteresowane będą mogły z niego korzystać. Jest to praca do wykonania w kilka dni przez jedną osobę.

Poza tym mam takie pytanie: co w ogóle znaczy "opracowanie źródeł" albo "opracowanie naukowe wykopalisk"?

femur7

Uzytkownik

Może i przesada, ale przecież sam proces prowadzenia wykopalisk - przynajmniej teoretycznie - jest właśnie "naukowym opracowaniem źródeł".

Wiem doskonale, ile pracy potrzeba na przygotowanie dobrze skonstruowanego raportu nadającego się do publikacji, ale przecież nie o to chodzi, żeby efektem każdych wykopalisk była książka lub artykuł -- wystarczy dobrze wykonana dokumentacja przekazana do wglądu osobom zainteresowanym. Taka dokumentacja MUSI być wykonywana na bieżąco podczas wykopalisk, więc teoretycznie w dzień po zamknięciu wykopalisk sprawozdanie powinno być już gotowe. Natomiast wykonywanie dodatkowych badań laboratoryjnych (oraz kwestia ich finansowania) to już zupełnie inna sprawa.

Bar-Pa

Rozwiązanie o jakim mówi Użytkownik po części funkcjonuje np w Syrii. Kopiąc przez sezon, przed wyjazdem trzeba oddać raport, który w wielu przypadkach jest poprostu małą publikacją, zawierającą mapy, plany, rysunki i zdjęcia zabytków, plus opisy, często z analogiami...
Choć nie zmienia to faktu że i tak trzeba to kiedyś opublikować w formie monografi, lub innego typu publikacji...

Stysz

Tak, ale ograniczmy publikację jedynie do formy sprawozdawczości, a nie kompleksowego opracowania stanowiska oraz pozyskanych źródeł.

Oczywiście, że tych autorów może być więcej. Tym sposobem znalazłyby się fundusze np. na opracowania antropologiczne, palinologiczne, metalograficzne, dendrologiczne, itd… Opracowania, które często wcale nie są realizowane – bowiem nie ma kto za nie zapłacić.

A przecież i tak trzeba będzie współfinansować badania archeologiczne z budżetu państwa. Na to wpływu nie mamy, ale na to, co będzie finansowane jeszcze mamy.

To była taka sugestia, że może zamiast badań archeologicznych finansować opracowanie tych badań, łącznie z tym na co dotąd nie starczało?

absolwent007

Sądzę, że mylimy tu pojęcia. Czym innym jest sporządzenie sprawozdania z przeprowadzonych badań a kompletnie czym innym publikacja stanowiska. Każdy, kto prowadził badania o tym wie (mam przynajmniej taką nadzieję). W pierwszym przypadku jesteśmy obligowani przez WKZ zarówno terminem jak i zawartością sprawozdania. I tu publikację tych informacji mógły się zająć WKZ lub KOBIDZ (rolę tę pełni lepiej lub gorzej Informator Archeologiczny). Drugie jest możliwe po całkowitym zamknięciu badań, po przeprowadzeniu badań dodatkowych (antropologicznych, dendrochronologicznych itp, itd...). Wtedy publikacja ma wartość naukową, gdy przedstawia pełne wyniki badań, interpretację źródeł, przedstawienie analogii i wnioski. To wymaga zarówno czasu jak i dużo wysiłku. I oczywiście środków finansowych. Pytanie otwarte: kto je sfinansuje?

Stysz

Sądzę, że większość jednak myśli o publikacji stanowiska a nie o obowiązkowym sprawozdaniu.

Osobiści liczyłem, że to finansowanie badań specjalistycznych i publikacji umożliwi obecna nowelizacja ustawy o zabytkach, bo jak wiemy wyrok Trybunału Konstytucyjnego zmusza Państwo do współfinansowania badań archeologicznych. Niestety obecne propozycje zmierzają do formy dotacji dla inwestora za poniesione koszty, jednym słowem dotacja idzie jako całość do kieszeni inwestora.

A i tak pewnie mało kto tą dotację otrzyma. Bo propozycje są tak formułowane, aby obowiązek współfinansowania przez Państwo pozostał na papierze.